Igrexa de Santa Comba de Louro

A igrexa parroquial actual, de estilo barroco, foi construída cara o primeiro terzo do século XVIII. Sen embargo, existen referencias documentais e bibliográficas moi anteriores a ese templo que posúe o título de colexiata. Así, nun documento do ano 1028, figura a doazón que Bermudo III fai da vila de Cordeiro á Catedral de Santiago. Por outra parte, Cordeiro foi inicialmente un convento de monxas, pasando posteriormente a ser de cóengos, que foron “resumidos” no ano 1478 por parte do arcebispo de Santiago Alonso Fonseca, na Colexial de Iria. M. Núñez cualifica á igrexa de Cordeiro dentro do grupo das capelas en antigos enclaves romanos, fundamentándose no descubrimento de tumbas de tellas que G. Álvarez Limeses menciona para o Castro de Balleas, situado a pouca distancia, cara o leste da igrexa actual.

Nun pequeno outeiro situado no lateral norte da igrexa, o illado Cruceiro de Montecelo aínda santifica esta área, podendo estar sinalando o lugar orixinal da igrexa primitiva de Santa Comba. A partir deste conxunto de referencias sobre un dilatado pasado histórico desta igrexa, onde o propio haxiotopónimo, de reminiscencias moi antigas, ven incidir, xunto coa proximidade ao propio Castro de Balleas, pode darse como moi probable que o subsolo garde vestixios relevantes sobre épocas pasadas.

A igrexa parroquial de Cordeiro, está formada por unha nave única sen cruceiro e campanario único a un lado da fachada. Ten un reloxo de sol. Porta alintelada con xambas e lintel moldurados, cunha furna decorada con volutas sobre ela. Primeiramente foi unha igrexa monacal. A actual construíuna o mestre de obras Juán Fontenla, seguindo os plans trazados polo mestre Antonio Barros de Rianxo. Alejandro Nogueira realizou o retablo maior. No seu cemiterio están soterrados Xesús Ferro Couselo, o padre Isorna e Celestino Carbia Campaña, alcalde republicano de Valga fusilado tras o golpe de estado do 1936.

Todos os 2 de febreiro, coincidindo co Día da Candeloria, a Procesión dos Lacóns percorre varios lugares da parroquia de Cordeiro (Vilar, Vilarello, Moldes, As Eiras, Outerio, Ferreirós e Beiro), partindo da Capela de San Paio de Vilar e chegando a esta igrexa, onde unha vez aquí os lacóns son poxados. A orixe desta procesión remóntase ao século XIX, cando unha epidemia afectou ao gando, momento este que provocou que os veciños  comezaran a ofrecer lacóns aos santos. O 25 de xaneiro, festividade de San Paio, as imaxes de Santo Antonio e San Roque trasládanse desde a igrexa parroquial até a capela de Vilar, permanecendo algo máis dunha semana, até que, coincidindo coa Candeloria, ambos santos, acompañados de San Paio regresan en procesión.