Igrexa de Santa Comba de Rianxo

Datar esta igrexa é complexo. O seu trazado gótico, con reminiscencias románicas, leva a pensar que sería construída entre os séculos XIII e XIV. O século que si está documentado é o XV. No edificio houbo grandes reformas en datas posteriores: a finais do XVI realizouse a sancristía e no XVIII (1727) o campanario barroco, aproveitando a pedra do derruído Castelo da Lúa.

Construción de planta rectangular coa sancristía na fachada posterior acaroada ao presbiterio e capelas nas fachadas laterais que foron construídas nos séculos XVI-XVII. Está resolta con muros de cantaría de granito e cuberta a dúas, tres e catro augas de tella. Portada en arco de medio punto sobre pilastras rematadas en pináculos a ambos lados da porta de acceso, con tímpano decorado con relevos e arquivoltas. Pequeno rosetón na parte superior e torre-campanario nun lateral. A torre data do século XVIII, de planta cadrada e tres corpos, con remate en cúpula e decoración barroca. Na contorna da praza destacan o Cruceiro da Cubeliña e o Pazo do Martelo.

No seu interior destacan as súas capelas laterais. Á esquerda do terceiro tramo da nave principal ábrese unha capela lateral construída en 1675 por un membro da familia Bastón. Presenta sepulcro e escudo e cúpula esférica. Nesta capela atópase a imaxe do Nazareno. Á dereita do cuarto tramo ábrese outra capela lateral con bóveda de aresta na que se atopa un retablo posiblemente neoclásico coa imaxe da Virxe das Dores, quizais a máis destacada das que se conservan na Igrexa. Desde o altar maior accédese á sancristía vella, con bóveda de crucería e porta exterior. Entre a capela lateral do terceiro tramo e esta sancristía está a antiga capela lateral esquerda, que presenta un escudo no frontal, e que carece de uso público actualmente. Outros elementos destacados son o altar maior, construído posiblemente no primeiro cuarto do século XVIII e que posúe unha imaxe do Cristo en madeira a modo de furna, unha imaxe gótica da Virxe co Neno e unha pía bautismal. Ten dous reloxos de sol.

Castelao, que naceu na casa do seu avó José Ramón Castelao, foi bautizado nesta igrexa o 30 de xaneiro de 1886, cos nomes de Alfonso Daniel Manuel. Era o crego, José Magariños Oliveira. Aquí fixo a primeira comuñón e a confirmación, e tamén exerceu de acólito. A raíz da súa morte, as súas irmáns Josefina e Teresa organizaron un funeral neste templo, o 20 de xaneiro de 1950. A asistencia foi numerosa por parte do pobo e escasa por parte de representantes académicos, apenas unha ducia de persoeiros do mundo das artes e das letras, e nula en canto a presenza de autoridades municipais e provinciais. O goberno franquista déralle instrucións moi precisas á prensa para que non resaltara con titulares a noticia da morte e menos a súa faceta de republicano galeguista. Unha viñeta do campanario da igrexa parroquial de Santa Comba de Rianxo ilustra un entrañable relato de Cousas titulado Aínda eu non nascera.